Ajansýmýz tarafýndan yüz yüze anket yöntemiyle gerçekleþtirilen TR82 Bölgesi Kýrsal Yaþlýlýk Analizi Araþtýrmasý sonuçlarý düzenlenen basýn toplantýsý ile kamuoyuna duyurulmuþtur.
Çankýrý Valiliði Toplantý Salonunda 2 Eylül 2014 tarihinde Ajansýmýz Yönetim Kurulu Baþkaný ve Çankýrý Valisi Vahdettin ÖZCAN baþkanlýðýnda düzenlenen basýn toplantýsýna, Ajansýmýz Genel Sekreter Vekili Av. Hilmi ERGÜR, Planlama, Programlama ve Stratejik Araþtýrmalar Birimi Baþkaný Mustafa GÜL ile Uzman Emine Merve TOPÇUOÐLU ve Basýn mensuplarý katýlmýþlardýr.
Araþtýrma, Türkiye’de bu alanda yapýlmýþ nadir çalýþmalardandýr;
Toplantýnýn açýlýþ konuþmasýný yapan Vali ÖZCAN, “Sizlerin de bildiði üzere Ajansýmýz kamuoyunda çoðunlukla mali destek programlarý ile tanýnmakta. Bugün burada daha farklý çalýþmalar da yaptýðýmýzý sizlere aktarmak ve bunlarýn en güzel örneklerinden bir tanesini sizlerle paylaþmak için bir araya geldik.
Sosyal refahýn saðlanmasý için yapýlmasý gereken çok þey var. Ancak kim için ne yapýlacaðýný da yerel düzeyde belirlemek gerekli. Bölgemizin yani Çankýrý, Kastamonu Sinop’un en büyük sorunu olan kýrsal alanlardan kentsel alanlara ve diðer illere olan genç nüfus göçüdür. Bu göçün en önemli ve olumsuz sonuçlarýndan bir tanesi kýrsal alanda yaþayanlarýn sayýsýnýn azalmasý ve bu kiþilerin büyük bir bölümünün 65 yaþ ve üzeri bireylerden oluþmasýdýr. Bu durum Bölgemizi Türkiye’nin diðer tüm bölgelerinden ayýrýyor. Bu yüzden bizim bu temel soruna da eðilmemiz gerekiyor. Bu noktadan hareketle, geçen sene 2014 – 2023 planý tamamlandýktan sonra KUZKA Yönetimi olarak bir karar aldýk. 2014 yýlý Çalýþma Programýmýza Kýrsal Alanda Yaþlýlýk Analizini ekledik. Yaklaþýk 8 aylýk yoðun bir ön hazýrlýk, saha çalýþmasý ve analiz çalýþmalarýndan sonra Kýrsal Alanda Yaþlýlýk Analizini tamamladýk. Analizin ayrýntýlarý yapýlacak sunumda aktarýlacak. Ancak benim de altýný çizmek istediðim bir husus var. Bu çalýþma masa baþýnda hazýrlanmadý. Proje ekibimiz Çankýrý, Kastamonu ve Sinop’un her birinde 6’þar olmak üzere toplam 18 köyde 279 yaþlý vatandaþýmýz ile yüz yüze görüþmeler gerçekleþtirdi. 36 yaþlý vatandaþýmýz ile de derinlemesine mülakat yaptý. Analiz sonuçlarý bu saha çalýþmalarýna dayanmaktadýr. Çalýþmamýz ise Türkiye’de bu alanda yapýlmýþ nadir çalýþmalardan bir tanesidir.” þeklinde görüþlerini ifade etmiþtir.
Araþtýrma sonucunda elde edilen bulgular þu þekildedir;
Kýrsal Yaþlýlýk Analizi Araþtýrmasý, 26 Düzey 2 Bölge arasýnda nüfusu bir milyonun altýnda ve oransal olarak en fazla yaþlý nüfusa sahip tek Bölge olan, toplam 41 ilçesi, binden fazla köyü bulunan TR82 Bölgesi’nde (Kastamonu, Çankýrý ve Sinop), nicel ve nitel araþtýrma teknikleri birlikte kullanýlarak yapýlmýþtýr. Bu araþtýrma, TR82 Bölgesi’nde kýrsal alanda yaþayan yaþlýlarýn demografik yapýsý, ekonomik durumu, yaþam koþullarý, saðlýk durumu, yaþam memnuniyeti ve yaþam kalitesi gibi oldukça geniþ bir yelpazede mevcut durumu deðerlendirmek üzere bilgiler içermektedir.
KUZKA tarafýndan belirlenen 18 köyde, 279’u yüz yüze, 36’sý derinlemesine görüþme olmak üzere toplam 315 kiþi ile görüþme yapýlmýþtýr. Her köyde ortalama 15 anket uygulamasý ve 1 erkek, 1 kadýn ile derinlemesine görüþmeler yapýlmýþtýr. Bu köyler; Çankýrý ilinde Merkez ilçeye baðlý Tüney ve Ünür köyleri, Kurþunlu ilçesine baðlý Çavundur ve Taþkaracalar köyleri, Yapraklý ilçesine baðlý Ovacýk ve Ýkizören köyleridir. Kastamonu ilinde Merkez ilçeye baðlý Yukarýbatak ve Yukarýelyakut köyleri, Tosya ilçesine baðlý Akbük ve Aþaðýkayý köyleri, Doðanyurt ilçesine baðlý Düzaðaç ve Gökçe köyleridir. Sinop ili için ise Merkez ilçeye baðlý Abalý ve Kabalý köyleri, Ayancýk ilçesine baðlý Doðanlý ve Gürsökü köyleri ve Dikmen ilçesine baðlý Karaaðaç ve Kerim köyleridir.
Bölge’de köylerde yaþayan yaþlýlarýn %60’ý evli olup, yaþlý erkeklerin eþlerini kaybetmeleri durumunda yeniden evliliðe kadýnlara göre daha çok eðilimli olduðu saptanmýþtýr. Eðitim düzeyi ile ilgili olarak, kýrsal alanda yaþayan yaþlýlarýn eðitim düzeyinin ülke genelinden çok daha düþük olduðu belirlenmiþtir. Kadýn-erkek arasýnda da eðitim seviyesinin ciddi anlamda erkekler lehine farklýlaþtýðý görülmektedir.
Kýrsal alanda hayatlarýna devam eden yaþlýlarýn, %62’inin emekli olduðu ve sadece %4,3’ünün aktif iþ gücüne dâhil olduðu belirlenmiþtir. Kadýnlarýn erkeklere göre emeklilik durumlarýnýn çok daha düþük oranda olduðu ve özellikle halen evli olanlarýn kendilerine ait düzenli bir gelire sahip olmadýðý görülmektedir. Tarým veya hayvancýlýktan gelir elde edebilen yaþlýlarýn ise sadece çocuklarý ile beraber yaþayanlar olduðu gözlenmektedir. Bunun yaný sýra yaþlýlarýn %75'i günlük ihtiyaçlarýný karþýlamak için tarým ve hayvancýlýk ile uðraþmaktadýrlar.
Yaþlýlarýn %32’si ayda ortalama 750 TL altýnda gelire sahip olmakla beraber bölgede yaþayan yaþlýlarýn aylýk ortalama geliri 900-950 TL arasýnda deðiþmektedir. Yaþlýlarýn %86’sýnýn sosyal güvencesi bulunmaktadýr. Yaþlýlarýn hanelerine giren düzenli gelir göz önüne alýndýðýnda en temel geçim kaynaðýnýn emekli aylýðý olduðu görülmektedir. Kadýnlarýn geçim kaynaklarýnýn çoðunlukla ölmüþ veya hayatta olan eþlerinin emekli aylýðý veya devletin saðladýðý yardýmlar olduðu görülmektedir. Kadýnlarýn iþ gücü piyasasýna dahil olamamalarý, yaþlýlýk dönemlerinde eþ ve/veya çocuklarýna ekonomik anlamda baðýmlý olmalarý sonucunu doðurmaktadýr.
TR82 Bölgesi’nde yaþayan yaþlýlarýn %27,7'sinin yardým aldýðý görülmektedir. Yardým alanlarýn yaklaþýk %70'inin aldýðý yardýmlarýn geçinmeleri için yeterli olmadýðý bulunmuþtur. Yaþlýlar, devletin saðladýðý nakdi yardýmlardan sadece bir tanesini alabilmektedir ve bu tutar hayatlarýný sürdürebilmeleri için yeterli gelmemektedir.
TR82 Bölgesi’nde yaþamakta olan yaþlýlarýn %42'si eþi ile, %16,5'i eþi ve çocuklarý ile, %19,7'si çocuklarý ile birlikte, %17,7'si yalnýz, %3,9'u ise akrabalarý ile yaþamaktadýrlar. Hane halký kompozisyonu ve yaþam kalitesi arasýndaki iliþkiye bakýldýðýnda TR82 Bölgesi’nde köylerde geniþ aile biçiminde yaþamakta olan kiþilerin yaþam kalitesinin çekirdek aile biçiminde yaþayanlara kýyasla daha düþük olduðu görülmektedir.
TR82 Bölgesi’nde genç nüfusun göç etmesinin yaný sýra yaþlý nüfusun emeklilik sonrasý köye geri dönmesi bu bölgedeki yaþlý nüfusun oransal olarak artmasýna neden olmaktadýr. Görüþülen kiþilerin %12'si emeklilikten sonra köylerine dönmüþ olup, bu kiþilerin %23,5'i dönemsel, %76,5'i de kalýcý olarak köyde yaþamaktadýr. Bu kiþilerin köye geri dönme nedenleri arasýnda þehirde yaþamanýn zor gelmesi ve köye olan özlem, ailesi ve akrabalarýnýn bu köyde yaþamasý, emekli maaþý ile þehirde geçinmenin zor olmasý, köy hayatýnýn emeklilik için daha uygun olmasý, köyde yaþam þartlarýnýn daha kolay ve daha güzel olmasý göze çarpan nedenler arasýndadýr.
Yaþlýlarýn %55,4'ü eski köy evi ve %42,4'ü eski köy evleri þartlarýna nazaran daha iyi fiziksel özelliklere sahip müstakil evlerde yaþamaktadýrlar.
Yaþanýlan evlerin ortalama 40 yýllýk olduðu ve en son bakýmlarýnýn ortalama 10 yýl önce yapýlmýþ olduðu göz önünde bulundurulduðunda yaþlýlarýn %58'inin yaþadýðý evin büyük bir onarým ihtiyacý olduðu saptanmýþtýr. Yaþlýlarýn sahip olduðu ev eþyalarýna bakýldýðýnda yaþamlarýný sürdürebilmeleri için elzem olan eþyalara sahip olma oranlarý buzdolabý (%98,9), çamaþýr makinesi (%98,4), ocak (%71,3), karyola (%64,6), þofben/su ýsýtýcýsý/güneþ enerjisi (%52,4), bulaþýk makinesi (%19,6), cep telefonu (%75,6), ev telefonu (%49,8) olarak bulunmuþtur. Evlerde cep telefonu ve televizyon bulunma oranýnýn artmasý teknolojinin ilerlemesi ve eriþimin kolaylaþmasý ile açýklanmaktadýr.
Yaþlýlarýn gün içerisinde yaptýklarý faaliyetler göz önünde bulundurulduðunda yaþlý kadýnlarýn çoðunlukla ev içi, yaþlý erkeklerin de çoðunlukla ev dýþý faaliyetlerde bulunduklarý görülmüþtür. Yaþlýlarýn gün içerisindeki aktivitelerinde dini pratiklerin (ibadet, Kur'an okuma, Kur'an kursu vb.) önemli bir yeri olduðu da gözlemlenmiþtir.
Yaþlýlarýn genel olarak huzurevinde kalmaya yönelik yaklaþýmlarýnýn olumsuz olduðu görülmüþ, yalnýzca %5'inin huzurevinde kalma düþüncesi olduðu saptanmýþtýr. Bu durumun sebepleri arasýnda çocuklarýnýn kendilerine bakacak olma beklentisinin yaný sýra televizyonda görülen/duyulan olumsuz görüþ ve düþüncelerden etkilenme öne çýkmaktadýr. Bu olumsuz algýnýn deðiþmemesinin sebepleri arasýnda sosyal çevrenin içselleþtirmiþ olduðu geleneksel, yaþlýyý koruyan aile modelinin olduðu söylenebilir.
Yaþlýlýk döneminde karþýlaþýlan saðlýk problemleri yaþlýlarýn yaþam kalitesi ve memnuniyetlerini etkilemektedir. Bölgede en çok karþýlaþýlan hastalýklar yüksek/düþük tansiyon, kemikle ilgili rahatsýzlýklar, romatizma, kalp-damar hastalýklarý ve yürüme güçlüðüdür. Sürekli olarak ilaç kullanmasý gereken yaþlýlarýn oraný ise %87,5'dir. Bu kiþilerin %12,5'i ilaçlarýný düzenli bir þekilde kullanamadýklarýný söylemektedirler.
TR82 Bölgesi’ndeki köylerin büyük bir kýsmýnda saðlýk ocaðý bulunmasýna raðmen tam zamanlý hizmet veren bir doktorun olmadýðý görülmüþtür. Bu yüzden yaþlýlar köylerindeki saðlýk kurumunu yalnýzca ilaç yazdýrmak amacýyla kullanmakta, diðer saðlýk sorunlarý ve muayeneleri için köylerin merkeze uzaklýklarýna göre çoðunlukla il veya ilçedeki hastaneleri tercih etmektedirler. Yaþlýlardan ortalama olarak ayda bir kez bir saðlýk kuruluþuna gidenlerin oraný %36,5'tir.
Ýller arasýnda yaþam kalitesi farklýlýk göstermektedir. Çankýrý ilinde yaþayan yaþlýlarýn, Kastamonu ve Sinop’a göre yaþam kaliteleri daha yüksektir. Yaþlýlarýn yaþam doyumu ve yaþam kaliteleri arasýnda anlamlý iliþki bulunmakta ve yaþam kalitesi yüksek yaþlýlarýn memnuniyet oranlarý yüksektir. Cinsiyet yaþlýlýkta bir takým farklýlýklar yaratmaktadýr fakat yaþam kalitesi bakýmýndan TR82 Bölgesi’nde cinsiyet önemli bir faktör deðildir. Yaþýn ilerlemesi ise yaþam kalitesinin üzerinde olumsuz bir etki býrakmaktadýr. 85 ve üzeri yaþta olan yaþlýlarýn %91’i düþük yaþam kalitesine sahiptir. Genel anlamda da, evlilik yaþam kalitesini olumlu etkilemektedir.
Yaþlýlarýn yaþam doyumlarýna iliþkin yapýlan analizlerde, yaþam kalitesinde olduðu üzere, Çankýrý ilinde yaþayan yaþlýlarýn Kastamonu ve Sinop’a göre memnuniyetleri daha yüksektir. Kadýn, erkek arasýnda memnuniyette anlamlý farklýlýklar gözlenmemekte fakat yaþýn artýþý memnuniyeti azaltmaktadýr. Yaþam doyumuna iliþkin önemli sonuçlardan birisi, gelir kaynaðý olmayan yaþlýlarýn sadece %68’inin hayatýndan memnun olmamasýdýr. Düzenli geliri olan yaþlýlarýn ise hayattan daha memnun olduklarý bulunmuþtur.
Kamuoyu bilgisine saygýyla duyurulur.
