Çankýrý’da Hititler döneminden beri kullanýlan 5 bin yýllýk Tuz Maðarasý’nda yerin 150 metre altýndan çýkartýlan kaya tuzu, saðlanan devlet desteðiyle ilaç ham maddesi olarak hastalara þifa kaynaðý olacak.
Çankýrý’da Kuzey Anadolu Kalkýnma Ajansýnýn (KUZKA) desteklediði bir tuz fabrikasý tarafýndan Türkiye’de ilk kez üretilen Good Mabufacturing Practices (GMP) belgeli medikal tuz hem yurt içi ihtiyacý karþýlýyor hem de yurt dýþýna ihraç ediliyor.
Türkiye’de ilk kez 'ilaç ham maddesi tuz' üretildi 2002 yýlýnda kurulan fabrikada yýllýk 100 bin ton tuz üretimi yapýlýrken, Kuzey Anadolu Kalkýnma Ajansý’nýn saðladýðý makine ekipman destek sonrasýnda üretim kapasitesi 200 bin tona çýkarýldý. Yatýrýmla birlikte fabrika yurt içinde ilaç sanayisinin medikal tuz ihtiyacýnýn yüzde 80’ini karþýlayacak kapasiteye ulaþtý. Ayný zamanda Türkiye’de ilk kez GMP belgeli tuz üretmeyi de baþaran fabrika ürünlerini yurt dýþýna da ihraç ederek yurda döviz girdisi saðlýyor.
KUZKA destekleriyle fabrika modernize edildi KUZKA tarafýndan 2012 yýlýnda Sanayi Üretiminin Arttýrýlmasý Mali Destek Programý kapsamýnda “Sanayi Ýþletmelerinin Üretim Kapasitelerinin Arttýrýlmasý ve Modernizasyonu” projesi ve 2013 yýlýnda Ýktisadi Kalkýnma Mali Destek Programý kapsamýnda “Ýþletmelerin Üretim/Hizmet Kapasitesinin Arttýrýlmasý ve Kalite Standardýnýn Yükseltilmesi” projesiyle fabrikaya iki ayrý destek saðlandý. Bunlarýn dýþýnda fabrikaya, yaklaþýk 110 milyon TL tutarýndaki kapasite artýþý yatýrýmý ve 30 milyon TL tutarýndaki 2,5 megawatt kapasiteli kojenerasyon tesisi yatýrýmý için yatýrým danýþmanlýðý desteði sunuldu. Fabrika ayrýca yatýrýmlarý sýrasýnda teþvikler, devlet destekleri ve bürokratik iþlemlerin kolaylaþtýrýlmasý gibi KUZKA’nýn danýþmanlýk hizmetlerinden yararlandý.
“Türkiye’de ilk üretilen GMP belgeli tuz, ilaç ham maddesi olarak kullanýlýyor” Çankýrý’da faaliyet gösteren Tuz Fabrikasýnýn Müdürü Makine Mühendisi Hasan Akgüç, ürettikleri ürünleri iki kategoride deðerlendirdiklerini belirterek, “Birincisi týbbi cihaz kapsamýnda medikal tuz üretiyoruz, bu ürün ile Türkiye’deki hemodiyaliz solüsyonlarý için tuz teþkil ediyor. GMP tuz dediðimiz ilaç ham maddesi olarak ikinci kategorideki medikal tuzu ise yurt içi ve yurt dýþý piyasalara yönelik üretiyoruz. Türkiye’de þu anda üretim yapan baþka bir yer yoktur. Türkiye’nin ilk ruhsatlý yeri Çankýrý’dadýr. Çok özel þartlarda ürettiðimiz ve ilaç ham maddesi olarak deðerlendirdiðimiz bu ürünü hem yurt içi hem de yurt dýþý ilaç ham maddesi olarak pazarlamaktayýz. GMP tuzu fabrikamýzda 8 aydýr üretmekteyiz. Ülkemizde hemodiyaliz solüsyonu toplam ihtiyacýnýn 50 bin ton civarýnda olduðunu tahmin ediyoruz. Bunun takriben yüzde 80’ini fabrikamýz karþýlýyor” dedi.
“Kaya tuzu, diðer kaynaklara nazaran daha doðal” Kaya tuzunun diðer kaynaklara nazaran daha doðal, daha temiz ve daha kaliteli olduðunu söyleyen Akgüç, “Göl ve deniz tuzlarý atmosferik þartlarda oluþmasý nedeniyle evsel ve endüstriyel atýklarla bir etkileþimi söz konusudur. Bu açýdan baktýðýmýz zaman kaya tuzu ham madde kaynaðý açýsýndan diðer kaynaklara nazaran daha temiz, daha doðal ve daha kaliteli olduðunu söyleyebiliriz” diye konuþtu.
“GMP belgeli tuzumuzu yurt dýþýna ihracat etmeye baþladýk” GMP belgeli tuzu ürettiklerini ve yurt dýþýna pazarlamaya baþladýklarýný belirten Akgüç, “Ýlaç ham maddesi olarak ürettiðimiz GMP belgeli tuzda 2021 yýlý için hedefimiz yurt içi ve yurt dýþý pazara yönelik inþallah en az yýllýk 30 bin tona yakýn üretim yapmaktýr” þeklinde konuþtu.
“KUZKA’nýn desteðiyle robotik üretime geçerek üretim kapasitemizi 200 bin tona çýkardýk” Kuzey Anadolu Kalkýnma Ajansý’nýn desteðiyle robotik üretime geçtiklerini ve bu sayede yýllýk 100 bin ton olan üretim kapasitesini iki katýna çýkartarak yýlda 200 bin ton tuzu fabrikada iþlediklerini anlatan Akgüç, þöyle konuþtu: “2002 yýlýnda bir fabrika ile üretime baþladýðýmýzda yýllýk 100 bin ton kapasite ile üretim yapýyorduk. 2012 yýlýnda ikinci tesisimizi kurarak kapasitemizi 2 katýna çýkartarak yýllýk 200 bin ton kapasiteye ulaþtýk. Burada medikal tuz üretiyoruz, sofra tuzu üretimimiz var, ayrýca sanayi tuzu dediðimiz özellikle tekstil ve boya fabrikalarýnýn kullandýðý tuzu üretiyoruz. Rejenerasyon maksatlý su arýtma tesislerinde kullanýlan tabletleri üretmekteyiz. Bunun yanýnda granül üretimimizde devam etmektedir. Üretim yaparken bizim proses fabrikamýz sürekli yeni yatýrýmlarla kendisini geliþtiriyor ve modernleþiyor. Bu modernleþme ve geliþtirme çalýþmalarýnda bize destek sunan özellikle Kuzey Anadolu Kalkýnma Ajansý’nýn çok büyük desteklerini gördük. Sistemin kendisini yenilemesiyle ilgili özellikle robotik sistemlerin kurulmasýnda, otomatik sistemlerin kurulmasýnda, ilave kapasite artýmýndaki diðer ek revizyon ve yatýrýmlarda KUZKA’dan büyük destekler aldýk. Fabrikamýz kurulduðundan bu yana biz, 18 proje yürüttük. KUZKA ile de þu ana kadar 5 tane proje yürüttük. Bunlarýn toplam hibe tutarý da 5 ila 6 milyon lira arasýndadýr. Robotik sistemlerin kurulmasýnda, otomatik kolileme sistemlerinin kurulmasýnda, tesisin sevk ve idaresiyle ilgili bilgisayar kontrol sistemlerinin kurulmasýnda KUZKA’dan destek aldýk. Bu bize fabrikamýzýn modernize edilmesiyle ilgili çalýþmalarda çok önemli destek kaynaðý oluþturdu. Biz, bu yatýrýmlarý yaparken özellikle eskiden teþvik belgesinin çýkartýlmasýnda ve takibinde çok büyük zorluklar yaþýyorduk ancak KUZKA sayesinde çok hýzlý bir süreçle bu müracaatlarýmýzý neticelendiriyoruz, takip ediyoruz ve bu konuda katký saðlayan kurumlarýmýza müteþekkiriz.”